रामप्रसाद खनाल /केपी शर्मा ओलीको नेतृत्व नेकपा (एमाले) का लागि किन आवश्यक छ भन्ने प्रश्न केवल राजनीतिको सतही विश्लेषण मात्र होइन। यो नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनको वर्तमान दर्शन, भविष्यको मार्गचित्र र राष्ट्रियताको वैचारिक धरातलसँग जोडिएको एक गहिरो प्रश्न हो। यसलाई राजनीतिक स्वार्थभन्दा माथि उठेर एक दार्शनिक र वैचारिक दृष्टिकोणबाट नियाल्नुपर्छ।
ओलीको नेतृत्व एमालेका लागि किन अपरिहार्य छ ?
अडानको दर्शन: वैचारिक द्वन्द्वको मध्यविन्दु
राजनीतिमा नेतृत्वको भूमिका केवल संगठन हाँक्नु मात्र हुँदैन, बरु उसले पार्टीलाई वैचारिक दिशा प्रदान गर्नुपर्दछ। ओलीको नेतृत्व आवश्यक हुनुको पहिलो दार्शनिक आधार यही हो: अडानको दर्शन।नेपालमा कम्युनिष्ट पार्टीहरू ‘जनताको बहुदलीय जनवाद’ (जबज) को रक्षा गर्ने कि ‘नयाँ जनवादी’ बाटोमा जाने भन्ने वैचारिक द्वन्द्व चलिरहेको छ। जबजको वैचारिक विरासत र मर्मलाई दृढताका साथ संस्थागत गर्न सक्ने नेताको रूपमा ओली उभिएका छन्। उहाँको नेतृत्व वैचारिक विचलन आउन नदिने एउटा दरिलो वैचारिक किल्ला हो।पार्टीभित्र ‘विचार र सिद्धान्तमा सम्झौता नहुने’ भन्ने जुन कठोर अडान छ, त्यसले एमालेलाई ‘सिद्धान्तहीन अवसरवाद’ बाट जोगाउन खोजेको दार्शनिक अर्थ राख्छ।
‘समृद्धि’को स्वप्नद्रष्टा: विकासको दर्शन
ओलीको नेतृत्व एमालेलाई आवश्यक पर्नुको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण दार्शनिक आधार भनेको उहाँले अघि सारेको “समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली” को दीर्घकालीन परिकल्पना हो। यो नारा केवल चुनावी घोषणामत्र नभई, नेपाली समाजलाई गरिबी, अभाव र पिछडिएकोपनको हीनताबोध बाट मुक्त गरी आधुनिक राष्ट्र निर्माण तर्फ डोर्याउने एउटा विकास-दर्शन हो।* राष्ट्रिय गौरवका भौतिक पूर्वाधारका आयोजनाहरूलाई तीव्र गतिमा अगाडि बढाउने, तिनलाई राष्ट्रिय प्राथमिकता मा राख्ने र विकासको मार्गमा आइपर्ने राजनीतिक तथा प्रशासनिक अवरोधहरूलाई चिर्दै अगाडि बढ्ने दृढता ओलीको नेतृत्वमा देखिन्छ।यो नेतृत्वले विकासको कामलाई निरन्तरता दिने र ‘भोलि गर्ने’ भन्दा ‘आज नै गर्ने’ भन्ने कार्य-केन्द्रित दर्शन लाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। एमालेको विकासमुखी एजेन्डालाई कार्यान्वयन गर्न उहाँको यो क्रियाशील नेतृत्व अपरिहार्य छ।
‘राष्ट्रवाद’ र ‘स्वाभिमान’को प्रतीक: अस्तित्वको दर्शन
ओलीको राजनीतिक जीवनको सर्वाधिक चर्चित पक्ष भनेको उहाँले बोक्नुभएको ‘राष्ट्रवाद’ को अडान हो। यो राष्ट्रवाद कुनै भावनात्मक आवेग मात्र होइन, यो अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिकेन्द्रहरूको दबाब र प्रभावलाई सिधै चुनौती दिने ‘राष्ट्रिय स्वाभिमानको दर्शन’ हो।पारवाहन सम्झौता, चुच्चे नक्सा प्रकाशन र भूराजनीतिक सन्तुलनको प्रयास जस्ता कदमहरूले उहाँलाई ‘राष्ट्रिय स्वार्थको प्रतीक’ बनाइदिएको छ।एमालेलाई नेपालको भूराजनीतिक संवेदनशीलतालाई बुझेर ‘सन्तुलित र स्वाभिमानी परराष्ट्र नीति’ को कार्यान्वयन गर्नका लागि ओलीको नेतृत्व आवश्यक छ। यो नेतृत्वले देशको अस्तित्वमाथिको खतरालाई सधैँ माथि राखेर ‘सत्य’ सँग नलड्ने र ‘शत्रु’ सँग नझुक्ने भन्ने ‘अस्तित्वको दर्शन’ लाई मूर्तरूप दिन्छ।
अहंकार र साहसको द्वन्द्व: बुझाइको दर्शन
ओलीको नेतृत्व शैलीलाई लिएर ‘बुझाइ आ-आफ्नै’ को जुन द्वन्द्व छ, त्यो आफैँमा दार्शनिक महत्त्वको छ।कसैले यसलाई ‘दृढ, स्वाभिमान र साहस’ देख्छन्; किनकि उहाँले राष्ट्रिय हित र विकासका एजेन्डाहरूका लागि कसैसँग सम्झौता गर्नुहुन्न।कसैले यसलाई ‘अहंकार, घमण्ड र निरङ्कुशता’ देख्छन्; किनकि उहाँ आफ्ना आलोचकहरूप्रति प्रायः कठोर देखिनुहुन्छ।यो द्वन्द्वले के देखाउँछ भने, ओलीको नेतृत्व एक ‘ध्रुवीकृत शक्ति’ हो। यो शक्तिले पार्टीभित्र एउटा ‘ठोस पहिचान’ खडा गरेको छ, जसलाई या त पूर्ण समर्थन गर्नुपर्छ या पूर्ण विरोध। राजनीतिको यस्तो स्पष्ट ध्रुवीकरण ले एमालेलाई अन्य अस्पष्ट र अवसरवादी शक्तिहरूबाट फरक र विशिष्ट बनाउन मद्दत गरेको छ।
अन्त्यमा, ओलीको नेतृत्व एमालेका लागि कुनै व्यक्तिको मोह होइन, यो वर्तमान समयमा पार्टीको वैचारिक शुद्धता, राष्ट्रिय स्वाभिमानको रक्षा, ‘समृद्ध नेपाल’ को सपनालाई साकार पार्ने दृढता र संगठनात्मक एकता लाई अक्षुण्ण राख्ने एउटा दार्शनिक आवश्यकता हो।